Straffen of begrenzen?

Er zijn aardig wat hondeneigenaren die in de veronderstelling leven dat ze een hond moeten straffen voor ongewenst gedrag. Om hun hond op deze manier te leren dat iets niet mag. Ik ga je vandaag uitleggen waarom ik dit geen goed idee vind en wat je juist wél kunt doen.

Als we het hebben over honden en hun gedrag, dan moeten we ons goed beseffen dat honden geen perceptie hebben moraliteit, oftewel van goed of fout zoals wij dat ervaren.
Wanneer we onze hond straffen voor gedrag, begrijpt een hond daar niet zoveel van. Misschien werkt het wel, omdat de hond geschrokken is van jouw reactie en daarom stopt met waar hij mee bezig was. Maar het is lastig te bepalen of de hond hier überhaupt iets van geleerd heeft en zo ja: wat dan? Wellicht heeft hij geleerd dat zijn mens onvoorspelbaar kan zijn. Wellicht zal hij het daarom in de toekomst vermijden, uit angst voor jouw reactie.
En dan hoor ik wel eens: “ja, maar hij weet dondersgoed dat hij iets verkeerd heeft gedaan, hij kijkt zo schuldig!” De hond laat waarschijnlijk stress signalen zien omdat hij onzeker wordt van de reactie van zijn eigenaar. Een boze blik, een verheffing in de stem of onze lichaamstaal. Is dit werkelijk de relatie die je wil hebben met je dier?

Operante conditionering:
Klein stukje theorie: Operante conditionering is een vorm van leren waarbij de hond een verband legt tussen zijn gedrag en de uitkomst van dat gedrag. Binnen de operante conditionering wordt gesproken van bekrachtigen en corrigeren en van positief en negatief.

Correcties:
Een correctie is hetgene dat wij toepassen wat er in de toekomst voor moet gaan zorgen dat het gedrag afneemt. Er zijn twee soorten correcties. Namelijk positieve en negatieve correcties.
Positief of negatief zegt in deze niets over de emotie die erachter zit, maar duidt op het toevoegen(+) of wegnemen(-) van iets.

Een positieve(+) correctie betekent dus dat je iets “toevoegt” wat voor de hond niet prettig is. Bijvoorbeeld schreeuwen, mopperen, schelden, de hond laten schrikken door “nee!” of “foei!” te roepen, een bakje met steentjes laten vallen, een ruk aan de lijn etc.
Het is niet zo moeilijk voor te stellen dat dit niet bevorderlijk is voor het welzijn en voor jullie onderlinge relatie. Blijf daarom weg van positieve correcties. Het hele idee dat dit nodig is stamt echt uit de vorige eeuw.

Een negatieve(-) correctie is dat je iets “wegneemt” wat de hond graag wil hebben. Een negatieve correctie vindt plaats nadat de hond het gedrag heeft uitgevoerd. Een voorbeeld van een negatieve correctie is stil gaan staan wanneer jouw hond trekt aan de lijn. Negatieve correcties zijn weliswaar minder “erg” dan positieve correcties, maar kunnen wel leiden tot frustratie en stress. Probeer dit dus te voorkomen.

Bekrachtingen:
Net zoals bij correcties spreken we bij bekrachtigingen ook van positief en negatief. Wederom zegt dit niets over de emotie, enkel of je iets toevoegt (+) of wegneemt (-). Een bekrachtiging is iets wat ervoor moet gaan zorgen dat het gedrag in de toekomst toeneemt.

Een negatieve(-) bekrachtiging is dat je iets wegneemt wat onprettig is voor de hond of iets dat onprettig is blijft uit. Een voorbeeld van negatieve bekrachtiging is een Halti. Wanneer de hond trekt aan de lijn, voelt dit onaangenaam aan zijn snuitje en nek. Wanneer de hond geleerd heeft dat het onaangename gevoel uitblijft wanneer hij niet trekt aan de lijn, spreek je van negatieve bekrachtiging. Dit kan leiden tot vermijdingsgedrag waardoor de hond op zijn hoede is. Dit is niet prettig en stressvol voor de hond.

En als laatste hebben we nog positieve(+) bekrachtiging. Oftewel, iets prettigs toevoegen. Dit is de basis van beloningsgericht trainen. Een voorbeeld van positieve bekrachtiging is: je houdt een voertje boven de neus van de hond, en wanneer de hond gaat zitten krijgt hij het voertje. De hond leert zo dat het gedrag (gaan zitten) hem iets leuks oplevert.

En nu dan?
Dus, hoe zou je ongewenst gedrag op een welzijnsgerichte wijze kunnen benaderen? Door op zoek te gaan naar de oorzaak van het gedrag, de omgeving te managen, de hond te begrenzen en door positieve(+) bekrachtiging.

Begrenzen is verantwoordelijkheid nemen als eigenaar door in eerste instantie ervoor te zorgen dat de hond niet in de gelegenheid komt om ongewenst gedrag uit te voeren. Dit doe je door de omgeving te managen en dit start al voordat de hond ongewenst gedrag gaat vertonen. Het is daarom belangrijk dat je vooraf al nagedacht hebt over welke leefregels er gelden in jouw huis en gezin en dat iedereen op één lijn zit. Begrenzen kan ook letterlijk een grens omvatten. Zoals de lengte van de lijn waar je mee wandelt of het plaatsen van een hekje. Door goed te managen, kun je het gedrag in goede banen leiden.

Voorbeelden van begrenzen en managen:

• • De hond steelt eten.
    Geen eten laten slingeren of een hekje plaatsen zodat de hond niet in de keuken kan. Honden zijn aaseters en zijn van nature gewend om hun kostje bij elkaar te “scharrelen”. Kun je een manier bedenken om aan die natuurlijke behoefte te voldoen? Denk aan zoekspelletjes en voertjes strooien/verstoppen.

• • De hond sloopt het meubilair als hij alleen thuis moet blijven.
    De hond niet meer alleen thuis laten en een deskundige in de arm nemen gespecialiseerd in verlatingsangst, de hond doet dit niet om jou te pesten maar ervaart heel veel stress!

• • De hond valt uit naar andere honden.
    Wandelen in gebieden waar je voldoende afstand kunt nemen en honden kunt vermijden zodat de hond niet hoeft uit te vallen en minder stress ervaart. Ga aan de slag met een deskundige om de oorzaak te achterhalen om vervolgens de hond in een gecontroleerde setting, geleidelijk aan weer bloot te stellen aan andere honden en de emotie te veranderen.

• • De hond bijt aan de tafelpoten.
    Voldoende geschikt kauwmateriaal aanbieden en (tijdelijk) de tafelpoten beschermen door middel van bijvoorbeeld PVC buizen of een hekje te plaatsen.

• • De hond zit in de pubertijd en komt niet meer terug als je hem roept.
    De hond tijdelijk niet meer los laten lopen. Wandelen aan een lange lijn en oefenen met terugroepen.

• • De hond graaft in jouw pas aangelegde, mooie bloemenperkje in de tuin.
    Zet het bloemenperkje (tijdelijk) af met een hekje en biedt je hond een aangewezen plek waar hij aan zijn natuurlijke behoefte om te graven kan voldoen.

Wanneer je met jouw hond bij mij in begeleiding komt en we gaan aan de slag met een Advies bij gedragsproblemen dan maakt management een groot deel uit van het behandelplan. Samen gaan we op zoek naar de onderliggende behoefte en manieren om te voorkomen dat de hond in de problemen komt. We gaan proactief handelen in plaats van reactief. En daarnaast gaan we door middel van positieve bekrachtiging aan de slag om de hond te leren wat we wél van hem verwachten. Wel zo eerlijk toch?

Liefs, Margot

Deze blogpost is met liefde en zorgvuldigheid geschreven door Margot Tiemessen, Indigo Hondenwelzijn. Het delen of verspreiden van deze informatie zonder bronvermelding is niet toegestaan.